Το “κακό το μάτι” ή μάτιασμα ή βασκανία είναι η πεποίθηση ότι ένας άνθρωπος μπορεί να επηρεάσει αρνητικά έναν άλλο με το βλέμμα (ή και ακούσια).
Σύμφωνα με αυτή την πεποίθηση ο ματιασμένος μπορεί να αρρωστήσει, να έχει αρνητική διάθεση, πονοκέφαλο, να του συμβαίνουν κακοτυχίες κ.α. Η εκκλησία δέχεται την ύπαρξη του “κακού ματιού” σαν έργο του διαβόλου ως αποτέλεσμα του φθόνου.
Για να αποτρέψουν το κακό το μάτι πολλοί προσφεύγουν σε φυλακτά με πιο διαδεδομένα το μάτι (συνήθως σε κολιέ ή βραχιόλι), μπλε χάντρα, σταυρός και το σκόρδο. Το σκόρδο σύμφωνα με την παράδοση πιστεύεται ότι φύλαγε από τα κακά πνεύματα, τα δαιμόνια και τους βρικόλακες. Αυτό πιθανόν προήλθε από τις θεραπευτικές ιδιότητες που έχει το σκόρδο για την καλή υγεία.
Φυσικό επόμενο του ματιάσματος είναι το… ξεμάτιασμα! Υπάρχουν πολλές τεχνικές ξεματιάσματος ανάλογα την περιοχή. Από τα πιο γνωστά είναι το ξεμάτιασμα με το λάδι στο νερό, “φτύσιμο” στον κόρφο ή στο χώμα, προσευχές που τελειώνουν στο “Ιησούς Χριστός Νικά και όλα τα κακά σκορπά” και άλλοι πολλοί τρόποι και προσευχές ξεματιάσματος αλλά δύσκολα κάποιος μεταδίδει αυτή την “γνώση”.
Ο Μάρτης, αυτό το βραχιολάκι με στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, είναι ένα πολύ παλιό έθιμο με βαλκανική διασπορά. Πιστεύεται ότι οι ρίζες του προέρχονται από τα Ελευσίνια Μυστήρια στην Αρχαία Ελλάδα, όπου οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή, την Κρόκη, στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.
Στην Ελλάδα, στην Κύπρο και σε πολλές βαλκανικές χώρες συνηθίζεται την τελευταία μέρα του Φεβρουαρίου οι μητέρες να φτιάχνουν Μάρτη, ώστε την πρώτη μέρα του Μαρτίου να το φορέσουν τα παιδιά στον καρπό τους για να μη τους κάψει ο πρώτος ήλιος της άνοιξης! Άλλοι πιστεύουν επίσης ότι ο Μάρτης απομακρύνει ασθένειες και το κακό το μάτι. Συμβολικά το λευκό και το κόκκινο χρώμα τα συναντάμε συχνά στη δεισιδαιμονία όταν είναι να αποτρέψουμε κάποιο κακό.
Το βραχιολάκι αυτό τα παιδιά το βγάζουν τέλος του μήνα ή κάποιοι συνηθίζουν να το τοποθετούν πάνω σε τριανταφυλλιές μόλις δουν το πρώτο χελιδόνι ώστε να το πάρουν τα πουλιά για να χτίσουν την φωλιά τους.
Η Τήνος βρίσκεται στους φημισμένους αναρριχητικούς προορισμούς της Ελλάδας με όλα τα είδη αναρρίχησης. Το ιδιαίτερο στοιχείο είναι οτι και η αναρρίχηση με σχοινιά και το bouldering γίνεται σε γρανίτη!
Η αναρρίχηση με σχοινιά γίνεται στον εντυπωσιακό λόφο του Εξώμβουργου με 9 τομείς (90 διαδρομές περίπου 30 μέτρα) + 1 τομέας για παιδιά 6-12 χρονών.
Δείτε περισσότερες πληροφορίες για το αναρριχητικό πεδίο του Εξωμβουργου από την ομάδα Climb Exomvourgo:
Το Βωλάξ με τους μεγάλους γρανιτένιους σχηματισμούς περιέχει πολλές διαδρομές για τους φίλους του bouldering. Καθώς επίσης διάσπαρτα πεδία υπάρχουν και στην Κακιά Σκάλα και στην περιοχή Λειβάδα. Υπάρχουν συνολικά 8 πεδία με πολλές διαδρομές στο καθένα.
Η δημιουργία των πρώτων διαδρομών bouldering έγινε το 2003 από τον Αντώνη Σκευοφύλακα, στη συνέχεια ο ίδιος με την παρέα του κάθε χρόνο διέγραφαν νέες διαδρομές και το 2007 έφτασαν στις 500-600. Μέχρι σήμερα, ντόπιοι αναρριχητές και αναρριχητές εκτός Τήνου έχουν φτάσει περίπου στις 800 διαδρομές (ή προβλήματα όπως τα λένε οι λάτρεις του είδους).
Το bouldering είναι η αναρρίχηση κοντά στο έδαφος (μέχρι 5 μέτρα), χωρίς την χρήση σχοινιού. Χρειάζεται ένας μικρός εξοπλισμός που περιλαμβάνει μαξιλάρι πρόσκρουσης (για να απαλύνει από τυχόν πτώση), παπούτσια αναρρίχησης, μαγνησία (για να μην ιδρώνουν και γλιστράνε τα χέρια σας), ταινία αναρρίχησης (για να δέσετε τα χέρια σε περίπτωση πληγής) και ένα βουρτσάκι (για να καθαρίσετε τα πιασίματα στον βράχο).
Το bouldering θεωρείται ένας πολύ καλός τρόπος για να εξασκήσετε αναρριχητικές κινήσεις, να χτίσετε τη δύναμη και την ευελιξία του σώματος.
Για ενοικίαση εξοπλισμού καθώς και χρήσιμες πληροφορίες για όλα τα πεδία μπορείτε να απευθυνθείτε στο Tinos Outdoor Activities:
Η όμορφη μονοκατοικία της Ντίνας αποτελείται από καθιστικό , ένα υπνοδωμάτιο με διπλό κρεβάτι, ένα υπνοδωμάτιο με δύο μονά κρεβάτια, κουζίνα, μπάνιο και μια μικρή βεράντα.
Το στούντιο “cactaki” του Βασίλης και της Γιάννας βρίσκεται στο κέντρο του χωριού σε όροφο, είναι 30 τμ, πλήρως εξοπλισμένο, με καινούριο μπάνιο και κουζίνα. Μπορεί να φιλοξενήσει 2 άτομα.
Το στούντιο Casa Mardi των φιλόξενων Μαρία και Δημήτρη, βρίσκεται στην άκρη του χωριού, ακριβώς απέναντι από την εκκλησία, και έχει πανοραμική θέα στο νησί και το χωριό. Το διαμέρισμα είναι ένα ευρύχωρο στούντιο 50 τ.μ. που βρίσκεται στο ισόγειο του σπιτιού. Υπάρχει πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα, σαλόνι και τραπεζαρία, υπέρδιπλο κρεβάτι και καναπές-κρεβάτι για δύο. Το μπάνιο διαθέτει ντους και πλυντήριο ρούχων. Δεν υπάρχει ανάγκη για κλιματισμό, καθώς ο χώρος είναι αρκετά δροσερός. Υπάρχει μια υπέροχη βεράντα στην είσοδο του διαμερίσματος , μια ευρύχωρη αυλή και ένας υπέροχος κήπος που περιβάλλει ολόκληρο το σπίτι Το διαμέρισμα είναι ιδανικό τόσο για οικογένειες όσο και για παρέες φίλων.
Το σπίτι Casa Mardi της Μαρίας και του Δημήτρη βρίσκεται όπως και το στούντιο που διαθέτουν στην άκρη του χωριού, ακριβώς απέναντι από την εκκλησία, και έχει πανοραμική θέα στο νησί και το χωριό. Είναι ισόγειο ενός διώροφου σπιτιού διαθέτει ευρύχωρο σαλόνι και τραπεζαρία, ένα κύριο υπνοδωμάτιο (υπέρδιπλο κρεβάτι), ένα μικρότερο υπνοδωμάτιο με ένα μονό κρεβάτι (ένα παιδικό δωμάτιο), μια κουζίνα και ένα μπάνιο, που καταλαμβάνουν συνολικά 90 τ.μ. Υπάρχει μια υπέροχη βεράντα έξω από το κύριο υπνοδωμάτιο, μια ευρύχωρη αυλή και ένας υπέροχος κήπος γύρω από ολόκληρο το σπίτι. Στο σαλόνι υπάρχει ένας δεύτερος καναπές, ένας καναπές που μετατρέπεται σε κρεβάτι, η κουζίνα είναι πλήρως εξοπλισμένη και το μπάνιο διαθέτει μπανιέρα και πλυντήριο ρούχων.
Το αρχιτεκτονικά βραβευμένο σπίτι σε στυλ boho-luxe δίνει την ευκαιρία να χαλαρώσετε ανάμεσα στο σεληνιακό τοπίο του Βωλάξ. Το σπίτι είναι έργο του Aristides Dallas Architects και έχει παρουσιαστεί από το περιοδικό Maison de Campagne, την Architecture Daily, το αφιέρωμα του Opumo Magazine στα «Μοντέρνα Αριστουργήματα», το Design Boom και το Ελληνικό Ίδρυμα. Θα απολαύσετε πολλαπλές επιλογές υπαίθριας χαλάρωσης, από μια αιώρα στα βράχια, ξαπλώστρες και ομπρέλες που βρίσκονται γύρω από τους χώρους του σπιτιού, έως το άνετο σαλόνι της αυλής με επαγγελματικό μπάρμπεκιου ιδανικό για βραδινές συναντήσεις με φίλους.
Το σπίτι περιλαμβάνει 3 υπνοδωμάτια με διπλό κρεβάτι και 2 μπάνια. Ιδανικό για 6 επισκέπτες.
Βεγγέρα είναι η βραδινή συγκέντρωση σε σπίτι συγγενή ή φίλου που διαρκεί μέχρι αργά το βράδυ ή μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.
Ο αυθορμητισμός που υπήρχε τα παλιά τα χρόνια έφερνε ωραίες μαζώξεις σε σπίτια που κατέληγαν πολλές φορές σε γλέντι. Μετά την δύση του ηλίου όλοι σταματούσαν τις δουλειές τους και υπήρχε λίγος χρόνος χαλάρωσης πριν τον βραδινό ύπνο. Αρκούσε κάποιος να δει φως αναμμένο στον γείτονα ή να δει κάποιον στην αυλή του ώστε να αποφασίσει να πάει για βεγγέρα.
Ο οικοδεσπότης έβγαζε ότι είχε. Συνήθως χειροποίητα προϊόντα όπως πετιμέζι, γλυκά, ξερά σύκα, μεζέδες (ομελέτα, τυριά, λουκάνικο) συνοδευμένα πάντα με τοπική ρακή ή κρασί.
Στις μέρες μας δεν υπάρχει τόσο αυτός ο αυθορμητισμός. Πλέον, ως επί το πλείστο, οι συγκεντρώσεις σε σπίτια γίνονται κατόπιν συνεννόησης. Στο χωριό Βωλάξ βέβαια ακόμη συμβαίνουν βεγγέρες. Τα αναμμένα φώτα στην αυλή σηματοδοτούν ότι ο σπιτονοικοκύρης δέχεται κόσμο στο σπιτικό του.
Η βεγγέρα είναι γνωστή σε αρκετούς τόπους. Στο γειτονικό μας νησί την Άνδρο έχουν καταχωρήσει στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά το 2022 την «Ανδριώτικη Βεγγέρα».
Περισσότερα στη σελίδα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς:
Σύμφωνα με την παράδοση, το βράδυ της παραμονής της 1ης Μαΐου (όταν όλοι έχουν πάει για ύπνο), τα νεαρά αγόρια κάθε οικισμού «κλέβουν» γλάστρες από τις αυλές των σπιτιών για να στολίσουν την αυλή της εκκλησίας ή την αυλή της αγαπημένης τους!
Το πρωί της πρωτομαγιάς οι ιδιοκτήτες των λουλουδιών αναζητούσαν τις γλάστρες τους στη πολύχρωμα πλέον στολισμένη αυλή της εκκλησίας ή σε γειτονικές αυλές με νεαρά ελεύθερα κορίτσια.
Άλλο έθιμο θέλει τους ερωτευμένους να φτιάχνουν από την παραμονή το μαγιάτικο στεφάνι ώστε να το κρεμάσουν το βράδυ της παραμονής στην πόρτα της αγαπημένης τους. Οι τεμπέληδες υποψήφιοι γαμπροί, που βαριόντουσαν να φτιάξουν δικό τους στεφάνι, έκλεβαν τα έτοιμα που έβρισκαν κρεμασμένα σε σπίτια και τα έδιναν στις δικές τους αγαπημένες.
Υπήρχαν και πολλοί σκανταλιάρηδες, κάποιοι άλλαζαν τα όμορφα στεφάνια των ερωτευμένων με ξερά χόρτα ή διάφορα άλλα, κάποιοι άλλοι μετακινούσαν γλάστρες, σαμάρια από γαϊδάρους ή άλλα αντικείμενα.
Στις μέρες μας έχουν απομείνει κυρίως οι σκανταλιάρηδες. Οι ιδιοκτήτες των γλαστρών ή άλλων αντικειμένων, το πρωί της πρωτομαγιάς πρέπει να ψάξουν όλο το χωριό ή και διπλανά χωριά με την ελπίδα ότι θα βρεθεί η… προίκα τους!
Ο εορτασμός της πρωτομαγιάς έχει ρίζες από την αρχαιότητα, σηματοδοτεί τη «νίκη» του καλοκαιριού έναντι του χειμώνα. Πλήθος εκδηλώσεων λάμβαναν χώρα για να γιορτάσουν την άνοιξη και τη φύση. Ένα από τα πιο γνωστά έθιμα που υπάρχει στις μέρες μας είναι το μαγιάτικο στεφάνι.
Το μαγιάτικο στεφάνι παραδοσιακά γίνεται από λουλούδια μαζεμένα από αγρούς για να υπάρχει αλληλεπίδραση του ανθρώπου με την φύση (κάτι που στις μέρες μας φθίνει λόγω του τρόπου ζωής των σύγχρονων πόλεων). Το μαγιάτικο στεφάνι στολίζει τις πόρτες των σπιτιών μέχρι την παραμονή του Αϊ – Γιάννη (τέλος Ιουνίου), όπου εκείνο το βράδυ καίνε το στεφάνι.
Στα μέρη της Μικράς Ασίας, σε κάθε στεφάνι έβαζαν, εκτός από λουλούδια, ένα σκόρδο για τη βασκανία, ένα αγκάθι για τον εχθρό κι ένα στάχυ για την καλή σοδειά.
Η Πρωτομαγιά είναι μία από τις ελάχιστες γιορτές, χωρίς θρησκευτικό περιεχόμενο, με εκδηλώσεις που απαντώνται στον λαϊκό πολιτισμό πολλών ευρωπαϊκών λαών, οι οποίες έχουν διατηρηθεί ως τις μέρες μας.
Στα έθιμα χιλιετιών ανήκει και το έθιμο του Άγιου Ιωάννη του Φωταρά. Παραμονή της εορτής της γέννησης του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή (Πρόδρομος) ανάβουν φωτιές και καίνε τα μαγιάτικα στεφάνια μαζί με ξύλα και ξερά κούτσουρα. Παραδοσιακά μόλις άρχιζε να σουρουπώνει τα αγόρια άναβαν τρεις φωτιές στην σειρά, τις οποίες έπρεπε να πηδήξουν όλοι τρεις φορές για να έχουν καλή υγεία.
Παλαιότερα μαζί με τα στεφάνια έκαιγαν και την παλιά ρίγανη και σηματοδοτούσε την αρχή της εποχής για την συλλογή φρέσκιας ρίγανης.
Στην Τήνο κάθε χρόνο στις 23 Ιουνίου ο Εξωραϊστικός Φιλανθρωπικός και Μορφωτικός Σύλλογος “Η Μυρσίνη” πραγματοποιεί την αναβίωση του εθίμου, του Αγίου Ιωάννη του Φωταρά, στην πλατεία του χωριού του με μουσική, φαγητό και ποτό.
Παραμονή των Χριστουγέννων και όλη η οικογένεια μαζεύεται σε ένα σπίτι για να απολαύσει ένα γεύμα ακολουθώντας το καθολικό έθιμο «Καλή Βραδιά». Εκείνη την ημέρα κρέας δεν τρώνε, το γεύμα αποτελείται από ζεστή και μοσχομυριστή ψαρόσουπα και μετά παραδοσιακά γλυκά. Τρώνε όλοι αυστηρά νωρίς ώστε να μπορούν να κοινωνήσουν τα μεσάνυχτα στη Χριστουγεννιάτικη Θεία Λειτουργία.
Μετά το γεύμα τα μεγάλα παιδιά έβγαιναν να πούνε τα κάλαντα. Ενώ οι πιο μεγάλοι έμεναν σπίτι και συζητούσαν ή έπαιζαν χαρτιά μέχρι να έρθει η ώρα της Θείας Λειτουργίας.
Μόλις ηχούσε η καμπάνα μικροί και μεγάλοι μαζευόντουσαν στην εκκλησία για τον εορτασμό των Χριστουγέννων. Εκεί ξεκινούσε το έθιμο Verbum Caro, οι χριστιανοί με περίσσεια χαράς έψελναν λατινικούς ύμνους ενώ γινόταν αναπαράσταση της γέννησης του Χριστού. Μετά την Θεία Λειτουργία, οι οικογένειες γυρνούσαν στο σπίτι και έτρωγαν Τηνιακό λουκάνικο για να «σπάσουν» τη νηστεία και να ολοκληρωθεί το έθιμο Verbum Caro.
Η ανάγκη των Χριστιανών να συναθροίζονται σε έθιμα και εκδηλώσεις πυροδότησε την δημιουργία ενοριακών αιθουσών. Έτσι, αυτά τα έθιμα από μικρές οικογενειακές μαζώξεις σε σπίτια μετατράπηκαν σε ευρύτερες συναθροίσεις όλων των χωριανών και του εφημέριου. Με τα χρόνια ο ρυθμός της ζωής δυσκολεύει τέτοιες συναθροίσεις και κάποια έθιμα χάνονται.
Τα έθιμα «Καλή βραδιά» και Verbum Caro παραμένουν σε πολλά καθολικά σπίτια (στην ενδοχώρα αλλά και στη χώρα της Τήνου).
Στην Μυρσίνη οι άνδρες περνούν από σπίτι σε σπίτι και λένε τα κάλαντα με συνοδεία ορχήστρας παραμονή πρωτοχρονιάς (αντί παραμονή της Άγιας Νύχτας όπως γινόταν παλαιότερα).
Στο Βωλάξ, στο Αγάπη, στην Αετοφωλιά, και ίσως και σε άλλα χωριά, συναθροίζονται όλοι οι χωριανοί μετά την λειτουργία και τρώνε το παραδοσιακό λουκάνικο γιορτάζοντας το Verbum Caro.
Η φράση Verbum Caro προέρχεται από τα λατινικά «Verbum Caro Factum Est» που σημαίνει «ο λόγος έγινε σάρκα», την βρίσκουμε στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο 1:14.
14 Et Verbum caro factum est, et habitavit in nobis: et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre plenum gratiae et veritatis.
(σε ελεύθερη μετάφραση: Ο λόγος του Θεού απέκτησε σάρκα και έγινε άνθρωπος και κατοίκησε ανάμεσα μας, και είδαμε την θεϊκή του δόξα, την δόξα του μοναχογιού από τον πατέρα, γεμάτος χάρη θεϊκή και αλήθεια.)
*Τα έθιμα έχουν βενετσιάνικες ρίζες από την περίοδο της Βενετοκρατίας.
** Απολαύστε από την χορωδία Taverner ένα παλιό λατινικό χριστουγεννιάτικο άσμα το «Verbum Caro Factum Est» που δοξάζει την Παναγία και την ενσάρκωση του Ιησού στην πιο κρύα εποχή του χρόνου:
*** Στη κεντρική Ευρώπη κάτι παρόμοιο με την Καλή Βραδιά είναι το δικό τους “joyful fast” (χαρούμενη νηστεία), οι χριστιανοί, παρότι είχαν νηστεία (με συγκεκριμένη ποσότητα φαγητού) για αρκετές ημέρες, τη παραμονή Χριστουγέννων μπορούσαν να φάνε διπλάσια ποσότητα φαγητού. Αυτό πυροδοτούσε το συναίσθημα χαράς το οποίο ήταν απαραίτητο εκείνο το βράδυ για τον εορτασμό της γέννησης του Χριστού.
**** Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης οι καθολικές οικογένειες έχουν (ή είχαν!) σαν έθιμο να γευματίζουν με κρέας μετά την Χριστουγεννιάτικη Θεία Λειτουργία.
Το χωριό Βωλάξ (ή Βώλακας) βρίσκεται στην Τήνο σε υψόμετρο 284 μέτρα και περίπου 11 χλμ από το λιμάνι της Τήνου. Οι γρανιτένιοι ογκόλιθοι που το περιβάλλουν δημιουργούν ένα σεληνιακό τοπίο που το καθιστά ένα από τα πιο ιδιαίτερα χωριά του νησιού.
Πέρα από τα βράχια, το χωριό Βωλάξ είναι γνωστό για την καλαθοπλεκτική του, το λαογραφικό μουσείο, το υπαίθριο θέατρο, δραστηριότητες (όπως αναρρίχηση και μονοπάτια), σπιτικό φαγητό και άλλα πολλά.
Σκοπός αυτής της σελίδας είναι η παρουσίαση και η ανάδειξη της ιστορίας του τόπου μας στο πέρασμα του χρόνου, καθώς και η ενημέρωση για τα πολιτιστικά δρώμενα που διοργανώνει κάθε χρόνο ο σύλλογος Βωλάξ.
